''Şahid-161, İran’ın savunma stratejisinde her biri belirli bir rol üstlenen, uyumlu ve ölçeklenebilir insansız sistemler ailesinin bir parçasıdır. 150 kilometrelik operasyonel menzili, 7 bin 600 metre hizmet yüksekliği ve iki adet 50 kilogramlık bomba taşıma kapasitesiyle Şahid-161, İran’ın çok katmanlı ve çok yönlü İHA envanterinde kritik bir unsur olarak öne çıkıyor.''

Welayet News  - Press TV'den Ivan Kesic, İran'ın geliştirdiği yerli İHA modeli Şahid-161’in teknik özelliklerini, gelişim sürecini, operasyonel kullanımı ve stratejik önemini kapsamlı şekilde açıkladı. Şahid-161’in operasyonel tecrübe ve kullanım alanlarına da değinen Kesic, özellikle Suriye’deki terör örgütlerine karşı yapılan operasyonlardaki başarıyı vurguladı. İran’ın dışa bağımlılığı kıran, teknolojik olarak gelişmiş ve savaş alanında etkili insansız hava araçları üretme çabaları ve başarılarının derlendiği analizde, Şahid-161 sadece bir teknik araç değil, İran’ın stratejik savunma doktrininin kritik bir unsuru olarak sunuldu.

İslam Devrim Muhafızları Ordusu (DMO) Havacılık Kuvvetleri uzmanları, Salı günü Ulusal Havacılık Parkı’nda düzenlenen kamuya açık bir sergide Şahid-161 insansız hava aracının motor testini başarıyla gerçekleştirdi. Bu etkinlik, İran’ın en önemli yerli insansız hava aracı (İHA) geliştirmelerinden biri olan ve keşif, gözetleme ile taarruz görevlerini bir arada yürütebilen sofistike bir parçayı tanıttı.

Son yıllarda dünyanın en gelişmişlerinden biri haline gelen altyapının canlı motor testi, yıllar süren özverili araştırma ve tersine mühendislik çalışmalarını somutlaştırarak, İran’ın otonom savunma sanayi altyapısı kurma yönündeki stratejik kararlılığını gözler önüne serdi. 

150 kilometrelik operasyonel menzili, 7 bin 600 metre hizmet yüksekliği ve iki adet 50 kilogramlık bomba taşıma kapasitesiyle Şahid-161, İran’ın çok katmanlı ve çok yönlü İHA envanterinde kritik bir unsur olarak öne çıkıyor.

2020’den bu yana ulusal sergilerde defalarca gösterilmesi, modelin operasyonel olgunluğunu ve İran’ın uluslararası yaptırımlara rağmen geliştirdiği yerli kabiliyete duyduğu gururu vurguluyor.

Teknik özellikler ve tasarım

Şahid-161, düşük radar görünürlüğüne sahip uçan kanat tasarımını benimseyen, kompakt, jet motorlu insansız taarruz hava aracıdır (UCAV). Modelin gövdesi, aerodinamik verimlilik ve düşük radar izi sağlamak üzere pürüzsüz ve çok yüzeyli olup, radar dalgalarını saptırmak için keskin açıları minimize edecek şekilde tasarlanmıştır.

Yerel medyada yayımlanan detaylı grafiklere göre, İHA'nın kanat açıklığı 6,13 metre, uzunluğu ise sadece 1,9 metredir; bu, ABD’nin RQ-170 Sentinel modelinin yaklaşık yüzde 40 ölçeğinde tasarlanmış en küçük aile üyesidir.

Performans açısından önemli avantaj sağlayan mikro-jet motorla güçlendirilmiş bu taktik model, piston motorlu İHA'lara göre belirgin üstünlük sunar.

Şahid-161, saatte 275 kilometre maksimum hıza ulaşabilir ve 7.600 metreye kadar irtifada görev yapabilir; böylece birçok kısa menzilli hava savunma sisteminden kaçınabilir. 170 kilogram azami kalkış ağırlığına sahip hafif ama güçlü bir sistemdir. 3 saat uçuş süresi ve 500 kilometrelik operasyonel menziliyle düşman hattı gerisindeki taktik görevler için uygundur.

Araç üzerine monte edilen mancınık sistemiyle piste ihtiyaç duymadan hızlı konuşlandırılabilir ve 50 kilogram faydalı yük taşıyabilir.

Taşıdığı yük genellikle iki Sadid akıllı bomba ya da gelişmiş optik ve kızılötesi sensör sistemleri olup, bu sayede istihbarat, gözetleme ve keşif (ISR) görevlerinde çift fonksiyonel kullanım sunar.

Gelişim tarihi ve mühendislik

Şahid-161’in doğuşu, 2011 Aralık ayında DMO’nun ABD’ye ait RQ-170 Sentinel gizli insansız hava aracını İran hava sahasını ihlal ederken ele geçirmesiyle yakından bağlantılıdır. Bu olay, İran mühendislerine ABD’nin en gizli platformlarından birine eşi görülmemiş erişim sağladı.

Ele geçirilen aracı doğrudan kopyalamak yerine, derin stratejik öngörünün göstergesi olarak, DMO Havacılık Kuvvetleri, sistematik ve titiz bir tersine mühendislik süreci başlattı.

Geliştirme süreci metodik ve bilgi temelli olan modelin ilk aşamada uçan kanat tasarımının temel prensiplerini ve karmaşık elektrik tesisatını anlamak üzere yüzde 15 ölçekli bir model inşa edildi.

2014 yılına gelindiğinde, bu temel çalışmalar Şahid-161 ile piston motorlu varyantı Şahid-141 olmak üzere yüzde 40 ölçekli prototiplerin ortaya çıkmasını sağladı. Bu iki model arasındaki temel fark, Şahid-161’in mikro-jet motor kullanmasıdır; bu da teknolojik karmaşıklık ve performansta önemli bir sıçramayı temsil eder.

İlk prototipler uçuş dinamikleri ve hava aracı konfigürasyonunu öğrenmek için kullanıldı; böylece keşif ve hafif taarruz görevlerine uygun operasyonel sistemlere geçiş sağlandı.

Bu yinelemeli gelişim süreci, tersine mühendislikten başlayıp bilgiyi sistematik şekilde inşa edip uygulayan gelişkin bir havacılık mühendisliği yaklaşımını ortaya koydu.

Şahid ailesi: Yerli kabiliyetlerin kapsamı

Şahid-161, İran’ın savunma stratejisinde her biri belirli bir rol üstlenen, uyumlu ve ölçeklenebilir insansız sistemler ailesinin bir parçasıdır.

Şahid-161’in piston motorlu kardeşi Şahid-141, aynı yüzde 40 ölçekli gövdeyi kullanır. Daha ucuz ve bakımı kolay piston motoru, eğitim ve daha az zorlu keşif görevleri için maliyet etkin bir çözüm sunar ve DMO’da yeni nesil verimli İHA'lara öncülük etti.

RQ-170’in yüzde 60 ölçeğinde geliştirilen Şahid-191 ve Şahid-181, sonraki evrimsel adımı temsil ediyor. Şahid-191, jet motorlu UCAV olup bin 500 kilometre menzil, 4,5 saat dayanıklılık ve 500 kilogram maksimum kalkış ağırlığına sahiptir.

Önemli bir özellik olarak, 100 kilogram mühimmat taşıyabilen dahili silah bölmesiyle dış yük taşımadan kaynaklanan radar izi artışını engelliyor.

Şahid-181, 191'in piston motorlu eşdeğeridir. Şahid-191’in 2016 Ekim’inde Suriye’de IŞİD hedeflerine karşı koordine edilen sürü saldırısındaki savaş alanı debutu, İran’ı İHA sürüsü taktiklerinin operasyonel kullanımı konusunda öncü olarak kaydetti.

Ailenin en üst modeli Şahid-171 (Simurg), RQ-170’in tam ölçekli bire bir kopyasıdır. Stratejik seviyede bir İHA olan Simurg, turbofan motor, 4 bin 400 kilometre menzil ve 15 bin metre irtifada 10 saat dayanıklılık sunuyor.

3 bin 700 kilogram azami kalkış ağırlığı ve 225 kilogram faydalı yük kapasitesiyle Simurg, İran’ın en gelişmiş keşif İHA'sı olup düşman derinliklerine sızma operasyonları gerçekleştirebiliyor.

Düşük radar görünürlüğü için keskin açıları olmayan tasarımı ve radar emici malzemeleriyle stealth modeller kategorisine giriyor.

Operasyonel kullanım ve stratejik önemi

Şahid-161, sadece bir teknoloji göstericisi değil, DMO’nun harekât düzenine entegre olmuş, savaş tecrübesi kazanmış bir sistem. 2020-2023 yılları arasında Tahran, İsfahan, Kum ve Kiş Adası’nda düzenlenen sergilerde düzenli ve yaygın şekilde tanıtıldı.

Daha da önemlisi, Suriye’de terör örgütlerine karşı düzenlenen operasyonlarda hayati keşif ve taarruz kabiliyeti sağladı.

Şahid-161 ve kardeş modellerin stratejik önemi büyük zira bunlar, İran’ın asimetrik savaş doktrini ve stratejik özerklik anlayışının temel taşlarıdır. Uluslararası yaptırımlar ve silah ambargolarına rağmen İran, savunma kabiliyetlerini yalnızca korumakla kalmamış, aynı zamanda sıfırdan gelişmiş bir havacılık sektörü inşa etmiştir.

Şahid ailesi, taktik seviyeden stratejik seviyeye kadar İDMO’ya katmanlı bir İHA stratejisi sunarak sürekli keşif ve hassas taarruz kabiliyeti sağlar. Bu başarı, İslam Cumhuriyeti’nin kendi mühendis ve bilim insanlarının emeğiyle dış baskıları aşarak modern savaşın en karmaşık alanlarından birinde teknolojik egemenlik elde ettiğinin simgesidir.

Çeviri: YDH