İran- Azerbaycan arasındaki ilişkiyi Gazeteci-Yazar İslam Özkan'a sorduk.

Welayet News  - Azerbaycan-İran ve Türkiye-İran arasındaki ilişki nasıl olmalı? Bu üç ülke arasındaki ilişkiler hakkında ne dersiniz gelecek nasıl olmalı?

İslam Özkan: Azerbaycan-İran arasındaki ilişkiler, normal şartlar altında iki komşu ülkeye yaraşır bir şekilde olmalı elbette, güvene ve kardeşlik hukukuna dayalı bir ilişki biçimi. Ancak böyle olmadığını görüyoruz, özellikle son süreçte Azerbaycan'ın birkaç hafta önce Ermenistan kontrolündeki Kapan ve Goris kasabaları arasında seyahat ederken yolun Azerbaycan kontrolündeki kısmını kullandıkları gerekçesiyle iki İranlı kamyon şoförünü gözaltına alması, ilişkileri germiş görünüyor. Bu noktada ülkelerin stratejik pozisyonları ve küresel güçler karşısındaki farklı konumlanmalarının böyle bir gerginliğe yol açtığı da açık.

Denebilir ki dileyen ülke dilediği bir ülkeyle ilişkilerini geliştirebilir, ihtiyaçlarını karşılayabilir, silah alımı yapabilir vs. Ancak İran ve İsrail gibi birbirine düşman iki ülke arasında dengesiz bir tercihte bulunmak, uluslararası dengeleri ve komşu ülkenin tepkisini hiçe sayarak stratejik ve uzun vadeli kararlar almak da çok isabetli bir tercih sayılmaz. Hele hele şayet İran’ın dediği gibi Azerbaycan, askeri üslerini İsrail’e İran’ı gözetlemek için kullandırıyorsa bunu bağımsız ülkenin kararı deyip geçemeyiz elbette.

Nitekim Foreign Policy dergisi 2012 yılında Mark Perry imzasıyla üst düzey bir Amerikalı yetkiliye dayandırdığı haberi, İran’ın iddialarını doğrular mahiyette. Nitekim yazıda dergi muhabiri Perry, Hazar Denizi kıyısında bulunan Stalchay üssünün İsraillilere kullandırtıldığını yazıyor. Bütün bu verilere rağmen İran gerginliği artırmamak için elinden geleni yapmalı ve taraflar diplomatik yollardan sorunların çözülmesi için emek vermeli. Türkiye’ye bu anlamda büyük iş düştüğü kanaatindeyim.

Türkiye’deki mevcut yönetim konuya ilişkin bir açıklama yapmamış olsa da hükümete yakın medyanın haberi veriş ve olaya yaklaşım tarzının İran karşıtı ifade ve suçlamalarla dolu olduğunu görmekteyiz. Şayet medyanın olaya yaklaştığı gibi yaklaşacaksa Türkiye’yi İran’la ilişkilerinde yeni bir gerilim süreci beklediğini söyleyebiliriz. Ankara, popülist politikalarla ve her zaman yaptığı gibi duygusal motivasyonlarla değil akl-ı selimle davranırsa kriz kazasız belasız atlatılır.

Azerbaycan’ın İsrail ile ilişkilerinin boyutlarını Türkiye’deki yetkililerin bilmemesi mümkün değil. Bu ilişkilere dair benim daha önce Gazeteduvar’da yazmış olduğum yazıya bakılabilir.

-İsrailpost